Kısa Özet: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), düşünce–duygu–davranış döngüsünü hedefleyen, kısa-orta süreli ve kanıt temelli bir psikoterapi yaklaşımıdır. Anksiyete, depresyon, OKB, travma sonrası stres, fobiler ve panik bozukluk dahil pek çok alanda etkilidir.
Bu içerik bilgilendirme amaçlıdır; tanı ve tedavi yerine geçmez.İçindekiler
- BDT nedir?
- BDT’nin temel ilkeleri
- BDT modeli: düşünce–duygu–davranış
- BDT’de kullanılan temel teknikler
- Hangi sorunlarda etkilidir?
- Seanslar nasıl ilerler?
- Süre ve etkinlik
- Online BDT
- Kimler için uygun?
- Sık Sorulan Sorular
BDT nedir?
BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi), kişinin otomatik düşüncelerini, temel inançlarını ve bunların duygular–davranışlar üzerindeki etkisini çalışır. Amaç, işlevsel olmayan düşünce ve davranış döngülerini fark edip daha gerçekçi ve işlevsel alternatiflerle değiştirmektir.İlgili içerikler:
BDT’nin temel ilkeleri
- Danışan–terapist işbirliği: Hedefler birlikte belirlenir, süreç şeffaftır.
- Açık ve yapılandırılmış süreç: Seans planı, ev ödevleri ve ilerleme takibi vardır.
- Şimdi ve burada odağı: Geçmiş çalışılsa da odak genellikle “bugünkü işlevsellik”tir.
- Ölçülebilirlik: Belirti ölçekleri ve hedef ölçütleriyle değişim izlenir.
- Beceri eğitimi: Danışana kendi kendini yönetme becerileri kazandırılır.
BDT modeli: düşünce–duygu–davranış
Bir olay tek başına duygularımızı belirlemez; olayı nasıl yorumladığımız belirler. İşlevsel olmayan yorumlar (ör. felaketleştirme, zihin okuma, siyah–beyaz düşünme) yoğun kaygı, üzüntü veya kaçınma davranışlarına yol açabilir. BDT bu döngüyü hedefler.
BDT’de kullanılan temel teknikler
- Sokratik sorgulama & kanıt analizi: Düşüncenin lehine–aleyhine kanıtları toplama, daha dengeli alternatif oluşturma.
- Düşünce kaydı (thought record): Olay–düşünce–duygu–davranış–alternatif düşünce formu ile günlük pratik.
- Bilişsel yeniden yapılandırma: Bilişsel çarpıtmaları tanıma ve yeniden çerçeveleme.
- Davranışsal deneyler: İnanç ve varsayımları gerçek hayatta test etme.
- Maruz bırakma (exposure): Kaçınılan uyaranla kademeli ve kontrollü yüzleşme.
- Tepki önleme (ERP): OKB’de zorlantıların engellenmesiyle kaygının doğal sönmesi.
- Etkinlik planlama & davranışsal aktivasyon: Depresyonda ödüllendirici aktiviteleri sistematik olarak artırma.
- Beceri eğitimi: Nefes–gevşeme, problem çözme, iletişim ve duygu düzenleme becerileri.
- Ev ödevleri: Seans dışı pratikle kalıcı öğrenme.
Hangi sorunlarda etkilidir?
- Anksiyete bozuklukları (genel anksiyete, sosyal anksiyete, fobiler, panik)
- Depresyon ve distimi
- Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) – ERP ile
- Travma sonrası stres tepkileri (travma odaklı protokollerle)
- Yeme bozuklukları ve beden imajı problemleri
- Uyku sorunları (uykusuzluk için BDT-i)
- Stres–öfke yönetimi ve performans kaygısı
Seanslar nasıl ilerler?
- Değerlendirme & formülasyon: Öykü, tetikleyiciler, döngüler ve hedefler netleştirilir.
- Psi-koeğitim: BDT modeli ve beklenen değişim anlatılır.
- Müdahaleler: Bilişsel ve davranışsal teknikler danışanın ihtiyaçlarına göre uygulanır.
- Ev ödevleri & izlem: Öğrenilenler gündelik hayata taşınır, ilerleme ölçülür.
- Kapanış & nüks önleme: Sürdürme planı ve tetikleyici yönetimi hazırlanır.
Süre ve etkinlik
BDT, hedefe ve sorunun niteliğine göre genellikle 8–20 seans aralığındadır. Kısa süreli protokoller (ör. panik, fobi) ve daha uzun planlar (ör. OKB, kronik depresyon) mevcuttur. Düzenli ödev ve uygulama, sonuçları belirgin şekilde güçlendirir.
Online BDT
Video görüşme ile yürütülen BDT, erişilebilirliği artırır ve özellikle BDT’nin yapılandırılmış yapısı sayesinde uzaktan da etkin şekilde uygulanabilir. Online görüşme adımları için yetişkin terapisti sayfasını inceleyebilirsin.
Kimler için uygun?
Geniş bir yelpazede etkilidir. Acil risk (kendine/başkasına zarar riski) durumlarında ise öncelik acil yardım (112) ve güvenlik planlamasıdır. BDT, gerekli hallerde ilaç tedavisi veya diğer yaklaşımlarla birlikte yürütülebilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
BDT ne kadar sürede etkisini gösterir?
Danışana ve probleme bağlıdır; bazı hedeflerde ilk haftalarda belirgin ilerleme görülebilir. Düzenli ödev ve devamlılık kritik önemdedir. BDT sadece “pozitif düşün” demek mi?
Hayır. BDT, “gerçekçi ve işlevsel düşünme”yi hedefler; kanıt toplama, deney yapma ve beceri geliştirmeyi içerir. Ev ödevi yapmak şart mı?
Evet, çünkü değişim seans dışındaki tekrar ve uygulamalarla kalıcı hale gelir. Ödevler kişiye ve hedefe göre uyarlanır. İlaçsız BDT mümkün mü?
Birçok durumda mümkündür; ancak orta-ağır belirtilerde psikiyatri ile birlikte çalışmak gerekebilir. Karar, klinik değerlendirme ile verilir. BDT, dinamik ya da diğer yaklaşımlarla birlikte uygulanır mı?
Evet. Özellikle karmaşık vakalarda ek yaklaşımlar ve ekip çalışması (psikiyatri, grup çalışmaları) yararlı olabilir.
Randevu & İletişim
BDT hakkında soruların ve randevu için İletişim sayfasını kullanabilirsin. Online/yerinde seçenekler ve ücret–iptal bilgileri ilk görüşmede netleştirilir.
Not: Acil risk durumlarında 112’yi arayın.
Bir yanıt yazın